10 Οκτωβρίου 2025: Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας.

Η Παγκόσμια Ημέρα Ψυχικής Υγείας, εορτάζεται κάθε χρόνο στις 10 Οκτωβρίου. Η φετινή θεματική, «Ψυχική Υγεία σε Ανθρωπιστικές Κρίσεις», αναδεικνύει την επιτακτική ανάγκη για ενίσχυση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας σε συνθήκες έκτακτης ανάγκης, όπως πόλεμοι, φυσικές καταστροφές, μεταναστευτικές ροές και πανδημίες. Τα τελευταία χρόνια, τέτοιου είδους κρίσεις έχουν γίνει πιο οικείες από ποτέ, υπενθυμίζοντάς μας ότι οι ψυχικές τους επιπτώσεις –όπως το άγχος, το τραύμα, η θλίψη και η ανασφάλεια– αποτελούν εξίσου σοβαρές προκλήσεις για τη δημόσια υγεία.

Ο βασικός στόχος της Παγκόσμιας Ημέρας Ψυχικής Υγείας είναι η ενίσχυση της ευαισθητοποίησης γύρω από τα ζητήματα ψυχικής υγείας παγκοσμίως και η κινητοποίηση προσπαθειών για την υποστήριξη της ψυχικής ευημερίας.

Η Ημέρα αυτή παρέχει μια πολύτιμη ευκαιρία σε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, από φορείς χάραξης πολιτικής και επαγγελματίες ψυχικής υγείας έως οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και κοινότητες ασθενών, να παρουσιάσουν το έργο τους, να αναδείξουν τις προκλήσεις που παραμένουν και να προτείνουν βιώσιμες παρεμβάσεις ώστε η ψυχική υγεία να καταστεί καθολικά προσβάσιμη πραγματικότητα.

Η ψυχική υγεία είναι μια κατάσταση ευημερίας μέσω της οποίας το άτομο μπορεί να ανταπεξέρχεται στις πιέσεις της καθημερινής ζωής, να αναγνωρίζει και να αξιοποιεί τις ικανότητές του, να μαθαίνει και να εργάζεται με επάρκεια, και να συμβάλλει στο κοινωνικό σύνολο.

Αποτελεί αναπόσπαστο πυλώνα της συνολικής υγείας και ευημερίας, στηρίζοντας την ικανότητά μας να λαμβάνουμε αποφάσεις, να δημιουργούμε σχέσεις και να συνδιαμορφώνουμε τον κόσμο που μας περιβάλλει. Είναι θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα και άρρηκτα συνδεδεμένη με την προσωπική, κοινωνική και οικονομική πρόοδο.

Η ψυχική υγεία δεν ταυτίζεται με την απουσία ψυχικών διαταραχών· υπάρχει σε ένα σύνθετο συνεχές, το οποίο βιώνεται με διαφορετικούς βαθμούς δυσκολίας και συναισθηματικής έντασης, και οδηγεί σε ποικίλες κοινωνικές και ιατρικές εκβάσεις, ανάλογα με το άτομο και τα περιβάλλοντα του.

Σε κάθε χρονική στιγμή, ένας πολυσύνθετος συνδυασμός ατομικών, οικογενειακών, κοινωνικών και δομικών παραγόντων μπορεί είτε να ενισχύσει είτε να υπονομεύσει την ψυχική υγεία. Παρότι οι περισσότεροι άνθρωποι επιδεικνύουν σημαντικά επίπεδα ψυχικής ανθεκτικότητας, όσοι εκτίθενται σε αντίξοες συνθήκες (όπως φτώχεια, βία, αναπηρία ή κοινωνική ανισότητα) διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ψυχικών διαταραχών.

Πολλές καταστάσεις ψυχικής υγείας μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά με σχετικά χαμηλό κόστος, όμως τα συστήματα υγείας παραμένουν χρόνια υποχρηματοδοτημένα και το χάσμα κάλυψης των υπηρεσιών είναι τεράστιο σε παγκόσμιο επίπεδο. Όπου παρέχεται φροντίδα, η ποιότητά της είναι συχνά ανεπαρκής, ενώ τα άτομα που ζουν με ψυχικές διαταραχές βρίσκονται αντιμέτωπα με διακρίσεις και παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους.

Τα προβλήματα ψυχικής υγείας περιλαμβάνουν τόσο ψυχικές διαταραχές όσο και ψυχοκοινωνικές αναπηρίες, αλλά και άλλες ψυχικές καταστάσεις που συνδέονται με έντονη συναισθηματική δυσφορία, λειτουργική έκπτωση ή αυξημένο κίνδυνο αυτοτραυματισμού.

Το 2019, περίπου 970 εκατομμύρια άνθρωποι ζούσαν με κάποια μορφή ψυχικής διαταραχής, με την αγχώδη διαταραχή και την κατάθλιψη να αποτελούν τις πιο διαδεδομένες.

Οι ψυχικές διαταραχές επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό όλους τους τομείς της καθημερινής ζωής, από τις διαπροσωπικές σχέσεις με την οικογένεια και το κοινωνικό περιβάλλον, έως την ακαδημαϊκή και επαγγελματική λειτουργικότητα.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι ψυχικές διαταραχές ευθύνονται για 1 στα 6 έτη ζωής με αναπηρία, ενώ άτομα με σοβαρές διαταραχές πεθαίνουν 10 έως 20 χρόνια νωρίτερα από τον γενικό πληθυσμό.

Επιπλέον, η ύπαρξη διαταραχής αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο αυτοκτονίας, ενώ συχνά συνδέεται με πολλαπλές παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Οι οικονομικές επιπτώσεις είναι εξίσου δραματικές, με τις απώλειες παραγωγικότητας να υπερβαίνουν κατά πολύ το άμεσο κόστος της περίθαλψης, επιβαρύνοντας κράτη, επιχειρήσεις και κοινωνικά συστήματα.

Έχει διαπιστωθεί με μελέτες ανά τον κόσμο ότι τα έστω και σύντομα θετικά συναισθήματα ρυθμίζουν αποτελεσματικά το στρες και την κατάθλιψη και προάγουν την ψυχική και τη σωματική υγεία. Μερικές δραστηριότητες που μπορεί να γεννήσουν θετικά συναισθήματα είναι οι εξής:

• Μιλήστε για τα συναισθήματά σας με ανθρώπους που αγαπάτε και εμπιστεύεστε.
• Προσπαθήστε να ακολουθείτε κοινωνικές δραστηριότητες, ακόμη και αν δεν έχετε πολύ όρεξη για αυτό. Όταν είστε σε κατάθλιψη, αισθάνεται πιο άνετα να μείνετε μόνοι, αλλά το να είστε μαζί με άλλους ανθρώπους θα σας κάνει να νιώσετε λιγότερο καταθλιπτικοί.
• Δραστηριοποιηθείτε. Οι μελέτες δείχνουν ότι η τακτική άσκηση μπορεί να είναι τόσο αποτελεσματική όσο και τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα σε αύξηση των επιπέδων ενέργειας και τη μείωση του αισθήματος κόπωσης. Δεν χρειάζεται να πάτε στο γυμναστήριο. Μια απόσταση 30 λεπτών με τα πόδια κάθε μέρα θα σας δώσει την ενέργεια που χρειάζεστε.
• Κοιμηθείτε τουλάχιστον 8 ώρες. Φτιάξτε ένα καλύτερο πρόγραμμα ύπνου με την εφαρμογή υγιεινών συνηθειών ύπνου.
• Εκθέστε τον εαυτό σας στον ήλιο κάθε μέρα. Το φως του ήλιου μπορεί να βοηθήσει στη διάθεσή σας. Στόχος σας να είναι τουλάχιστον 15 λεπτά υπό το φως του ήλιου κάθε ημέρα.
• Πρακτικές τεχνικές χαλάρωσης. Μια καθημερινή πρακτική χαλάρωσης μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης, στη μείωση του στρες, και να ενισχύσει τα συναισθήματα της χαράς και της ευημερίας. Δοκιμάστε γιόγκα, βαθιές αναπνοές ή μυϊκή χαλάρωση.

Μπορείτε να κάνετε ένα τεράστιο βήμα για την αντιμετώπιση της θλίψης και του άγχους και τη γενικότερη βελτίωση της ψυχικής σας υγείας, με απλές αλλαγές στον τρόπο ζωής. Το να νιώσεις καλύτερα παίρνει χρόνο, αλλά μπορείτε να το καταφέρεται αν κάνετε θετικές επιλογές για τον εαυτό σας κάθε μέρα.

“Η ψυχική υγεία συνεπάγεται συμπεριφορά θερμή, γενναιόδωρη και γεμάτη κατανόηση,συναίσθημα τρυφερό, στάση εγκάρδια και πράξεις αλληλεγγύης…”
Χόρχε Μπουκάι ”Ο Δρόμος της ευτυχίας”