25 Νοεμβρίου 2025 – Διεθνής Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών με θέμα την ψηφιακή βία

Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, με απόφασή της στις 17 Δεκεμβρίου 1999, ανακήρυξε την 25η Νοεμβρίου ως Διεθνή Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών για να αναδείξει ένα σημαντικό πρόβλημα με παγκόσμια διάσταση.

Πρόκειται για μια μάστιγα που έχει ενταχθεί σε διάφορα περιβάλλοντα, αλλά φέτος, η εκστρατεία για τη Διεθνή Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών επικεντρώνεται σε ένα συγκεκριμένο: τον ψηφιακό χώρο. Η βία κατά των γυναικών σε διαδικτυακές πλατφόρμες αποτελεί πλέον μια σοβαρή και ταχέως αναπτυσσόμενη απειλή που επιδιώκει να φιμώσει τις φωνές πολλών γυναικών, ιδίως εκείνων με ισχυρή δημόσια και ψηφιακή παρουσία σε τομείς όπως η πολιτική, ο ακτιβισμός ή η δημοσιογραφία.

Πρόκειται για μια μορφή βίας που αυξάνεται λόγω της ανεπαρκούς τεχνολογικής ρύθμισης, της έλλειψης νομικής αναγνώρισης της συγκεκριμένης μορφής επιθετικότητας σε ορισμένες χώρες, της ατιμωρησίας των ψηφιακών πλατφορμών, των νέων και ταχέως εξελισσόμενων μορφών κακοποίησης με τη χρήση της τεχνητής νοημοσύνης, των κινημάτων που αντιτίθενται στην ισότητα των φύλων, της ανωνυμίας των δραστών και της περιορισμένης υποστήριξης των ψηφιακών θυμάτων.

Τι είναι η ψηφιακή κακοποίηση;

Τα ψηφιακά εργαλεία χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο για την παρακολούθηση, την παρενόχληση και την κακοποίηση γυναικών και κοριτσιών. Σε αυτά περιλαμβάνονται:

• Κατάχρηση εικόνων/μη συναινετική κοινοποίηση προσωπικών εικόνων – συχνά αποκαλούμενη εκδικητική πορνογραφία ή διαρροή γυμνών φωτογραφιών.
• Διαδικτυακός εκφοβισμός, τρολάρισμα και διαδικτυακές απειλές.
• Διαδικτυακή παρενόχληση και σεξουαλική παρενόχληση.
• Deepfake περιεχόμενο που παράγεται από τεχνητή νοημοσύνη, όπως εικόνες με σεξουαλικό περιεχόμενο, πορνογραφία και ψηφιακά επεξεργασμένες εικόνες, βίντεο ή ήχος.
• Ρητορική μίσους και παραπληροφόρηση σε πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
• Doxxing – δημοσίευση ιδιωτικών πληροφοριών.
• Διαδικτυακή παρακολούθηση ή επιτήρηση των δραστηριοτήτων κάποιου.
• Διαδικτυακή προσέγγιση παιδιών και σεξουαλική εκμετάλλευση.
• Ψηφιακή απάτη και πλαστοπροσωπία.
• Μισογυνιστικά δίκτυα – π.χ. το λεγόμενο “manosphere”, φόρουμ της ιδεολογίας Incel.

Αυτές οι πράξεις δεν συμβαίνουν μόνο στο διαδίκτυο. Συχνά οδηγούν σε βία εκτός διαδικτύου στην πραγματική ζωή, όπως σε εξαναγκασμό, σωματική κακοποίηση, ακόμη και γυναικοκτονία – δολοφονία γυναικών και κοριτσιών. Η βλάβη μπορεί να είναι μακροχρόνια και να επηρεάσει τις επιζώσες για μεγάλο χρονικό διάστημα.

Η ψηφιακή βία στοχοποιεί τις γυναίκες περισσότερο από τους άνδρες, από όλα τα κοινωνικά στρώματα, αλλά κυρίως εκείνες που έχουν δημόσια ή διαδικτυακή προβολή, όπως ακτιβίστριες, δημοσιογράφοι, γυναίκες πολιτικοί, υπερασπίστριες των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και νέες γυναίκες.

Το 38% των γυναικών έχουν βιώσει διαδικτυακή βία και το 85% έχουν υπάρξει μάρτυρες διαδικτυακής βίας.

Η παραπληροφόρηση και η δυσφήμιση είναι οι πιο διαδεδομένες μορφές διαδικτυακής βίας κατά των γυναικών. Το 67% των γυναικών και των κοριτσιών που έχουν βιώσει ψηφιακή βία ανέφεραν αυτήν την τακτική.

Το 90-95% όλων των deepfakes στο διαδίκτυο είναι πορνογραφικές εικόνες χωρίς τη συγκατάθεση των ατόμων που απεικονίζονται, με περίπου το 90% από αυτές να απεικονίζουν γυναίκες.

Το 73% των γυναικών δημοσιογράφων ανέφερε ότι έχει υποστεί βία στο διαδίκτυο.

Λιγότερο από το 40% των χωρών διαθέτουν νομικό πλαίσιο που να προστατεύει τις γυναίκες από την ηλεκτρονική παρενόχληση ή την ηλεκτρονική καταδίωξη. Αυτό σημαίνει ότι το 44% των γυναικών και των κοριτσιών στον κόσμο – 1,8 δισεκατομμύρια – δεν έχουν πρόσβαση σε νομική προστασία.

Μήνυμα Αντόνιο Γκουτέρες, Γενικού Γραμματέα ΟΗΕ.

Η βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών είναι μια παγκόσμια μάστιγα. Επιπλέον, στην ψηφιακή εποχή μας ενισχύεται από την εμβέλεια και την ταχύτητα της τεχνολογίας.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η διαδικτυακή προστασία βρίσκεται στο επίκεντρο της φετινής Διεθνούς Ημέρας για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών.

Η διαδικτυακή παρενόχληση, τα deepfakes και η ρητορική μίσους πολλαπλασιάζονται.

Το μισογυνιστικό περιεχόμενο μετακινείται από το περιθώριο σε κύριο ρεύμα.

Και η βία που ξεκινά στον ψηφιακό κόσμο μπορεί να διαχυθεί στον φυσικό, με τη μορφή καταδίωξης, κακοποίησης, ακόμη και γυναικοκτονίας.

Ο τερματισμός αυτής της κρίσης απαιτεί δράση από όλους μας:

• Οι κυβερνήσεις πρέπει να ποινικοποιήσουν την ψηφιακή βία και να ενισχύσουν την υποστήριξη των επιζώντων.
• Οι τεχνολογικές εταιρείες πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι πλατφόρμες τους είναι ασφαλείς και υπεύθυνες.
• Οι κοινωνίες πρέπει να ενωθούν με μηδενική ανοχή στο διαδικτυακό μίσος.

Δεν μπορούμε να επιτρέψουμε οι ψηφιακοί χώροι να είναι ένα ακόμη μέρος όπου οι γυναίκες και τα κορίτσια δεν είναι ασφαλείς.

Στην 30ή επέτειο της Διακήρυξης του Πεκίνου, καλώ τον κόσμο να ενωθεί για να τερματίσει τη βία κατά των γυναικών παντού.

Μαζί, μπορούμε να οικοδομήσουμε έναν κόσμο ελεύθερο από τον φόβο, όπου κάθε γυναίκα και κορίτσι θα προκόβει.

Το μήνυμα του ας εμπνεύσει τους μαθητές μας να δημιουργήσουν κοινωνίες με θεμέλια την αγάπη, την χαρά, την ισότητα, την δημοκρατία, τη δημιουργία, την ελευθερία!