15 Σεπτεμβρίου 2025, Διεθνής Ημέρα Δημοκρατίας.

Η Διεθνής Ημέρα Δημοκρατίας, που τιμάται κάθε χρόνο στις 15 Σεπτεμβρίου, αποτελεί μια ουσιαστική ευκαιρία να στοχαστούμε πάνω στη σημασία της δημοκρατικής διακυβέρνησης, όχι ως δεδομένης πραγματικότητας αλλά ως διαρκώς εξελισσόμενης διαδικασίας που απαιτεί συμμετοχή, διαφάνεια και λογοδοσία.

Η Ημέρα καθιερώθηκε από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών με το ψήφισμα A/RES/62/7, αντανακλώντας τη βαθιά πεποίθηση της διεθνούς κοινότητας ότι η δημοκρατία, πέρα από ένα απλό τύπο πολιτεύματος, αποτελεί ένα πλαίσιο αξιών που προάγει τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την κοινωνική δικαιοσύνη και την ειρηνική συνύπαρξη. Ο ίδιος ο Χάρτης και η Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου εδραιώνουν τον πυρήνα της δημοκρατικής σκέψης, με θεμελιώδη άρθρα υπέρ της ελευθερίας της έκφρασης, της συμμετοχής και του κράτους δικαίου.

Η δημοκρατία, ωστόσο, δεν είναι στατική. Απαιτεί ενεργή συμμετοχή των πολιτών, ανεξαρτησία θεσμών, ελευθεροτυπία και σεβασμό στη διαφορετικότητα. Προϋποθέτει την ικανότητα ενός συστήματος να ακούει, να προσαρμόζεται και να διορθώνει τις αδυναμίες του. Από τις κάλπες και τα δημοψηφίσματα, μέχρι τις μορφές κοινωνικής κινητοποίησης και τις πλατφόρμες ψηφιακής διαβούλευσης, οι δημοκρατικές πρακτικές επαναπροσδιορίζονται συνεχώς, ιδίως εν μέσω παγκόσμιων προκλήσεων όπως η κλιματική κρίση, η παραπληροφόρηση και οι κοινωνικές ανισότητες.

Παρότι πολλές χώρες έχουν θεσμοθετήσει δημοκρατικά συστήματα διακυβέρνησης, σε διάφορα σημεία του κόσμου καταγράφονται περιορισμοί στις ελευθερίες, συρρίκνωση του πολιτικού χώρου, απειλές κατά της ανεξαρτησίας της Δικαιοσύνης και της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης. Η Διεθνής Ημέρα Δημοκρατίας λειτουργεί επομένως ως σάλπισμα επαγρύπνησης και συλλογικής ευθύνης.

Ο ΟΗΕ υποστηρίζει ενεργά τις δημοκρατικές διαδικασίες μέσω της παροχής τεχνικής βοήθειας για τη διεξαγωγή εκλογών, της ενίσχυσης της συμμετοχικής διακυβέρνησης και της προώθησης της ισότητας των φύλων και της συμμετοχής των νέων στην πολιτική ζωή. Παράλληλα, συνεργάζεται με οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και θεσμούς σε παγκόσμιο επίπεδο για την ενίσχυση της πολιτικής παιδείας και την προστασία των ατομικών ελευθεριών.

Η δημοκρατία δεν οικοδομείται εν μια νυκτί, ούτε συντηρείται αυτομάτως. Απαιτεί συνεχή εγρήγορση, θεσμική ενίσχυση και κυρίως εμπιστοσύνη: εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς, αλλά και εμπιστοσύνη των θεσμών στους πολίτες. Η Διεθνής Ημέρα Δημοκρατίας υπενθυμίζει πως κάθε γενιά καλείται να την επαναπροσδιορίσει και να την υπερασπιστεί, ως το πολυτιμότερο θεμέλιο μιας ειρηνικής και δίκαιης κοινωνίας.